Nascheiding is een methode om PMD-grondstoffen die in het restafval aanwezig zijn, in een fabriek machinaal uit het restafval te scheiden. Het restafval verdwijnt hierna in de verbrandingsoven en het resterende PMD wordt gesorteerd en verwerkt tot een grondstof. Bij bronscheiding wordt het PMD in een aparte container ingezameld. Bij nascheiding wordt het PMD bij het restafval gedaan.
Als er veel PMD in het restafval zit van gemeenten die PMD apart inzamelen, kan aanvullende nascheiding worden overwogen. Hierbij wordt het restafval van deze bronscheidingsgemeente ook door een nascheidingsinstallatie gehaald.
Capaciteit in Nederland
Maar is er wel voldoende nascheidingscapaciteit voor het Nederlandse huishoudelijk afval? Op onderstaande kaartje zijn de huidige Nederlandse (mechanische) nascheidingslocaties afgebeeld. Met een totale capaciteit van circa 1700 kton is de capaciteit op dit moment beperkt. Het is geen gegeven dat (grote) gemeenten of inzamelbedrijven die willen overstappen op nascheiding dat op korte termijn kunnen realiseren. De capaciteit is altijd nog klein in vergelijking met de circa 6500 kton Nederlandse verbrandingscapaciteit.
Toekomstplannen
We kunnen de totale capaciteit vergroten door nieuwe nascheidingsinstallaties te bouwen of bestaande installaties uit te breiden. Zo heeft EEW bijvoorbeeld vergevorderde plannen om in Farmsum 150 kton sorteercapaciteit bij te bouwen. De installatie zou vanaf 2025 jaarlijks 15 kton kunststoffen sorteren uit huishoudelijk- en bedrijfsafval. Ook andere afvalbedrijven hebben plannen om capaciteit bij te bouwen. Voor een sluitende business case hebben installaties minimaal 100 kton capaciteit nodig, blijkt uit eerder onderzoek van KplusV. 150-200 kton wordt doorgaans als bandbreedte geschetst. Bestaande installaties kunnen hun capaciteit vergroten door de sorteerlijn anders in te richten, uit te breiden of door over te gaan op 24-uursshifts. Hiermee zouden bestaande installaties zo’n 30 tot 50 kton extra capaciteit krijgen.
Onvoldoende capaciteit voor aanvullende nascheiding
Als alle huidige plannen voor extra capaciteit werkelijkheid worden, dan komt de totale nascheidingscapaciteit uit op zo’n 2300 kton. Dit is 80% van de jaarlijkse hoeveelheid fijn huishoudelijk restafval (2900 kton). Er wordt echter niet alleen huishoudelijk, maar ook bedrijfsafval nagescheiden. De huidige nascheidingsplannen zijn dus onvoldoende om al het Nederlandse (aanvullend) na te scheiden.
Een opening creëren?
Wat zijn mogelijke oplossingen voor dit vraagstuk? Nieuwe installaties zijn vanwege ruimtegebrek, bestemmingsplannen en (stikstof)vergunningen niet gemakkelijk gebouwd. Bovendien blijft de business case lastig zolang fossiele grondstoffen goedkoper zijn dan secundaire. Als de Rijksoverheid aanvullende nascheiding echt wil verplichten, zal duidelijke sturing nodig zijn op de afvalmarkt.
Een mogelijkheid is het ombouwen van afvalverbrandingsinstallaties naar nascheidingsinstallaties. De overheid wil de verbrandingscapaciteit immers al langer en bovendien hebben we in de toekomst hopelijk minder restafval. De bestaande gebouwen, vergunningen en logistiek van AEC’s kunnen dan ingezet worden voor nascheiding. Het overgebleven residu wordt dan getransporteerd naar de resterende afvalverwerkingscapaciteit. Anderzijds is het natuurlijk de vraag in hoeverre aanvullende nascheiding de toekomst van restafvalverwerking is. Opkomende chemische recyclingtechnieken zouden ook een uitkomst kunnen bieden.
Wees er snel bij
Gegeven de huidige krapte op de nascheidingsmarkt is het voor gemeenten en afvalorganisaties met nascheidingsambities zaak om er vroeg bij te zijn. De wensen en eisen moeten ruim voor de afloop van het huidige verwerkingscontract in kaart worden gebracht. Een aanbesteding kan deze vervolgens weer kenbaar maken aan de afvalmarkt. Als er voldoende tijd is tussen de aanbesteding en de ingangsdatum, kunnen afvalverwerkers in hun bestaande installaties waarschijnlijk wel ruimte maken voor kleine nascheidingspercelen (<20 kton). Grotere percelen vragen meer uitdaging. In co-creatiegerichte aanbestedingen kunnen opdrachtgevers een partnership aangaan met afvalverwerkers om gezamenlijk nieuwe capaciteit te realiseren.
