Revolverende fondsen spelen een rol in een complex speelveld waarbij ze vaak als co-financier fungeren en private financiers daardoor sneller overtuigen bij projecten of doelgroepen die lastig of te financieren zijn (door de hoge risico’s bijvoorbeeld).
Revolverende fondsen zijn zoals eerder beschreven een relatief nieuwe manier van financieren waarbij publieke middelen kunnen worden ingezet om maatschappelijke doelen te bereiken of aan te jagen. Het is een publiek financieringsinstrument die overheden kunnen inzetten om maatschappelijke doelen te bereiken.
Het ‘revolveren’ ontstaat wanneer de middelen meer dan één maal kunnen worden ingezet. En dit aspect maakt het dan ook tot een uniek financieringsinstrument. Het percentage revolverendheid is in de praktijk afhankelijk van verschillende factoren zoals de doelgroep en de risicobereidheid en zou niet een doel op zich moeten zijn.
In de afgelopen jaren hebben we tientallen evaluaties van publieke revolverende fondsen uitgevoerd. Onze methodiek voor het evalueren van een (revolverend) fonds is opgenomen in het revolverend fonds evaluatiecanvas.
Op hoofdlijnen schetsen we hierna onze aanpak voor het beoordelen van revolverende fondsen, welke uiteenvalt in:
- Aanleiding en doel: Een revolverend fonds dient met een duidelijk doel te worden opgezet. Op dit doel dient gestuurd te kunnen worden om te achterhalen of het fonds succesvol is.
- Hoofdlijnen en KPI’s: Hierbij kan gedacht worden aan praktische zaken zoals: Welke bedragen gaat het fonds financieren?Welke ondersteuningsstructuur wordt geboden naast financiering (business development, netwerk, etc.)?Aan welke voorwaarden moet een voorstel voldoen om in aanmerking te komen voor een fonds?
- Governance: De governance van een revolverend fonds gaat over de wijze van besturen. In de governance is geregeld op welke manier de rollen en verantwoordelijkheden georganiseerd zijn. Onderdeel van de governance zijn onder andere de juridische vorm. Denk hierbij aan een BV, Coöperatie of een Stichting.
- Risico’s: Tijdens de opzet van het revolverende fonds zijn er diverse risico’s in kaart gebracht waar rekening mee gehouden moest worden.
- Stakeholders: Binnen een revolverend fonds zijn er diverse Stakeholders (belanghebbenden). Hierdoor hebben beslissingen vaak invloed op meer partijen dan in eerste instantie aan wordt gedacht. Er kan een onderscheid gemaakt worden in directe stakeholders, waar beslissingen direct invloed op hebben en indirecte stakeholders. Voorbeelden van stakeholders zijn de provincie, gemeente, ondernemingen, maar ook andere financieringsinstrumenten.
- Uitvoering: Voor de uitvoering van het fonds is er een fondsmanagement aangesteld. Om inzicht te krijgen in de manier waarop het fonds functioneerde dient beschreven te worden hoe deze werkprocessen uit werden gevoerd.
- Resultaten en KPI’s: Om het effect van het revolverende fonds te meten worden de resultaten gemeten aan de hand van de KPI’s.
Uit het canvas wordt duidelijk dat het evalueren van (revolverende) fondsen complex is. Om een zinvolle evaluatie uit te kunnen voeren is het van belang om naar alle aspecten te kijken die bij een revolverend fonds horen en niet alleen naar bijvoorbeeld het juridisch kader of de rendementseisen. Maar alle aspecten uit onze methodiek te analyseren en evalueren. In de praktijk blijkt dat het essentieel is om een fonds goed te laten aansluiten bij de in de regio al bestaande instrumenten en partijen.
Om de resultaten uit de evaluaties onderling te kunnen vergelijken hebben de benchmark van revolverende fondsen (op gemeentelijk, provinciaal en landelijk niveau) opgezet. Hierdoor kunnen wij ook inzicht geven in hoe de prestaties van een fonds zich verhouden tot andere vergelijkbare fondsen. De komende periode vullen wij de benchmark verder aan.
Organisaties waarvoor KplusV revolverende fondsen beheert of evalueert
De Algemene Rekenkamer heeft op 16 april 2019 het verkennende onderzoek ‘Hoe ziet het landschap van revolverende fondsen van het Rijk eruit en hoe vindt sturing en verantwoording plaats over het publieke geld dat in deze fondsen is ondergebracht?’ gepubliceerd. Tijdens de conferentie van de Algemene Rekenkamer over dit onderwerp hebben wij een workshop gegeven over onze evaluatiemethodiek.
