Op 23 februari debatteren tien lijsttrekkers over deze onderwerpen en zullen zijn hun visie op de toekomst van sociaal ondernemerschap in de gemeente Rotterdam geven. Vanuit Tech Noir, de nieuwste hotspot aan de Schiedamse Vest, zullen we aan de hand van verhalen van sociaal ondernemers de lijsttrekkers diverse stellingen voorleggen.
Bij KplusV kijken we enorm uit naar dit debat, want wij geloven dat sociaal ondernemen het verschil kan maken in de transitie naar een duurzaam, sociaal en innovatief Nederland. Daarom helpen we ondernemers financiering op te halen en hun impact te vergroten, en versterken we publiek-private samenwerkingen om het bredere ecosysteem van impact ondernemen te verstevigen.
De sociale economie, de economie waarin groei ook maatschappelijke vooruitgang betekent, heeft de wind in de rug. Het idee dat de maatschappelijke waarde van bedrijven verder gaat dan enkel financiële waarde, wint letterlijk terrein. Waar voorheen met name de overheid werkte aan maatschappelijke vraagstukken, ontpoppen zich overal in Nederland sociale ondernemingen die de toegang tot de arbeidsmarkt voor kwetsbare groepen vergroten, de stad vergroenen door middel van circulaire initiatieven of eenzaamheid onder ouderen aanpakken.
De term sociaal ondernemen kom je anno 2022 in alle hoeken van de samenleving tegen. Er leven veel verschillende definities van sociaal ondernemen, maar de gemene deler is dat sociale ondernemingen bijdragen aan oplossingen voor maatschappelijke uitdagingen.
De Europese Commissie definieert een sociale onderneming aan de hand van de volgende zeven uitgangspunten:
- Onderneemt primair vanuit een maatschappelijke missie (impact first);
- Realiseert impact als zelfstandige onderneming die een dienst of product levert;
- Heeft een verdienmodel;
- Ziet winst als middel, niet als doel;
- Is transparant en fair naar iedereen;
- Is sociaal in de wijze waarop de onderneming wordt gevoerd;
- Baseert bestuur en beleid op evenwichtige zeggenschap van alle betrokkenen.
Door samen te werken aan het vergroten van zowel de schaal als professionaliteit van deze ondernemingen en het versterken van de onderlinge samenwerking, wordt de positieve maatschappelijke impact vergroot.
Naast het ondersteunen van de individuele onderneming is het versterken van een ecosysteem voor sociaal ondernemers belangrijk voor een duurzame groei van sociaal ondernemerschap in de regio. Het versterken van het ecosysteem voor sociaal ondernemen kent verschillende aspecten en fases en bijbehorende stappen ter ontwikkeling van dat ecosysteem. Het is onder andere afhankelijk van de maatschappelijke uitdagingen in de regio, het innovatieve vermogen van het ondernemerslandschap en/of het aantal koplopers in de regio, maar ook van de ervaring met en kennis van sociaal ondernemen in de regio.
Het aantal sociaal ondernemers in Rotterdam is de laatste jaren explosief gegroeid. De uitdagingen zijn ook niet de minste: de stad kent een grote hoeveelheid inwoners met een afstand tot de arbeidsmarkt, de armoedecijfers zijn hoog in vergelijking met de rest van Nederland, de eenzaamheid neemt toe en veiligheid in de stad staat onder spanning. Covid-19 heeft deze uitdagingen enkel meer onderstreept. Er zijn tal van initiatieven in de stad die deze uitdagingen proberen op te lossen: zo kunnen organisaties met de Rikx investeren in projecten van sociale ondernemingen en biedt CityLab 010 ruimte voor experimenten van lokale initiatiefnemers.
Om de vruchten te kunnen plukken van het sociaal ondernemerschap in een regio is het belangrijk te werken aan zowel de zichtbaarheid, schaal als continuïteit van de impact. Een gedragen en gezamenlijke visie is daarbij cruciaal, net een gezond ondernemersklimaat in de regio. In de door KplusV ontwikkelde routekaart voor maatschappelijk ondernemen, definiëren we acht concrete stappen waarmee je als gemeente of provincie de regierol op het thema sociaal ondernemen kan nemen en de ambities voor de regio kan realiseren.
De 8 stappen toegelicht:
- Benoem de voortrekker(s) en laat hen zich committeren aan het belang van maatschappelijk ondernemen en het routeplan.
- Roep de sleutelpersonen op de diverse beleidsterreinen, zoals werk en inkomen, economische zaken, milieu, wijkontwikkeling, zorg & welzijn, inkoop & financiën bij elkaar. Verken samen met externe partijen in hoeverre het beleid en instrumentarium nu wordt ingezet voor sociaal ondernemen.
- Stel een pakkende visie op waarmee helder wordt gecommuniceerd welke potentie sociaal ondernemerschap heeft en ga op basis hiervan het gesprek aan met de maatschappelijke ondernemingen en andere stakeholders.
- Het definiëren van een korte termijn actieagenda met concrete doelstellingen stimuleert de verschillende partijen elkaar op te zoeken, zorgt voor een snel lerend vermogen onderling en maakt eerste successen snel zichtbaar.
- Evalueer de eerste uitkomsten van de actieagenda en pas waar nodig het beleid en instrumentarium daarop aan. Zorg ervoor dat je het beleid blijft toetsen bij de ondernemers en andere stakeholders in het veld.
- Maak aan alle medewerkers bekend wat de visie en het beleid voor maatschappelijk ondernemen is. Toets of de medewerkers voldoende zijn toegerust om het beleid uit te voeren en welke kennis en kunde verder moet worden ontwikkeld.
- Meet periodiek het effect van het beleid aan de hand van vooraf bepaalde indicatoren. Voorbeelden hiervan zijn de toename van het aantal maatschappelijke ondernemingen in de gemeente of de afname van het aantal mensen met uitkering, daling van de werkloosheidscijfers, toename van participatie van kwetsbare doelgroepen.
- Koester goede voorbeelden om continuïteit en schaal van de impact te borgen. Hierin kun je als gemeente of provincie een belangrijke voorbeeldfunctie vervullen onder andere door in te kopen bij maatschappelijke ondernemingen, te experimenteren met innovatieve financieringsinstrumenten (zoals bijvoorbeeld social impact bonds), of door acceleratieprogramma’s voor (maatschappelijk) ondernemers aan te bieden.
