In deze blog maak ik je wegwijs in het alternatieve financieringslandschap. Ik deel tips en tricks om de kans op het succesvol binnenhalen van financiering te vergroten. Ook licht ik de diverse financieringsinstrumenten toe, met daarbij de voor- en nadelen van elke financiële optie.
De eerste investeerder in je start-up zal je vaak zelf zijn, samen met eventuele co-founders. Het voordeel van bootstrapped zijn is dat je geen aflossingsverplichtingen hebt (zolang het geen lening betreft) en dat je nog volledig eigenaar bent van je onderneming. Wanneer je snel gaat groeien – en dat wil je in de snel veranderende wereld – zijn eigen middelen vaak niet meer voldoende en dien je op zoek te gaan naar externe financiering.
Een mogelijk tussenstap voordat je bij professionele partijen aanklopt, zijn de zogenaamde friends, family & fools/fans (FFF), ook wel bekend als love money of patient capital. Zij zijn degenen die jou zullen supporten zonder garantie op succes of zekerheden. Bedenk wel van tevoren goed of je ze financieel wil betrekken bij je onderneming, want als het misgaat kan je meer kwijtraken dan enkel je onderneming. Leg daarnaast alle investeringen officieel vast met heldere voorwaarden, zodat iedereen weet waar hij aan toe is.
Subsidies zijn (tijdelijke) bijdragen van de overheid of niet-commerciële organisaties voor het stimuleren van bepaalde activiteiten, investeringen of gedrag. Denk bijvoorbeeld aan R&D, samenwerking, (nu nog) onrendabele investeringen in energiebesparende maatregelen, scholing, etc. Het gaat dan meestal om activiteiten waarvan het financiële rendement (te) risicovol is en waar de overheid vindt dat er een zetje in de rug nodig is. Juist ook om lange termijn economisch en maatschappelijk rendement te bereiken.
Twee veelvoorkomende termen in de start-up wereld zijn incubators en accelerators. Beide bieden strategische ondersteuning (in de vorm van mentorschap), business support (juridisch, financieel, netwerk) en soms ook (start)kapitaal. Incubators richten zich voornamelijk op start-ups in de production-solution fit fase – van ideating tot validating – terwijl accelerators ondernemingen helpen die zich in de product-market fit (begin)fase bevinden en klaar zijn omte groeien en schalen, al is deze scheidslijn niet zo zwart-wit. Incubators duren over het algemeen langer (1-5 jaar) dan accelerators (3-6 maanden).
Een ander steeds populairder begrip is crowdfunding. Hierbij bestaat de investeerder uit een hele grote groep van individuen die naast investeerder ook in veel gevallen je potentiële klant is. Naast het aantrekken van groeikapitaal is crowdfunding dus ook een mooie manier om je klanten te leren kennen, je product of pitch te tweaken en is daarmee een goede validatie van je product of innovatie. Er zijn vele crowdfundingplatforms; belangrijk is dat de visie en de gebruikers van het platform aansluiten bij jouw onderneming.
Informals of angels zijn kapitaalkrachtige individuen die veelal zelf ondernemer zijn (geweest). Ze groeperen zich geregeld in angel networks. Zij zijn vaak de eerste externe financiers die in durven te stappen, in ruil voor converteerbare leningen of aandelen. Het voordeel is dat ze naast geld ook kennis, ervaring en netwerk in kunnen brengen. De menselijke klik tussen ondernemer en angel is van groot belang, omdat de angel over het algemeen een actieve bijdrage heeft en inspraak in de onderneming wenst. Dit is dan tevens een van de grootste nadelen wanneer je niet op bemoeienis zit te wachten. Maak hierover goede afspraken met elkaar, zodat het vooral een constructieve samenwerking wordt en geen last op je schouders.
Revolverende fondsen zijn investeringsfondsen geïnitieerd vanuit het Rijk, de provincie, gemeenten of waterschappen, met als doel om investeringen in maatschappelijk relevante thema’s te stimuleren. De intentie vanuit fondsen is dat de Rijksbijdrage ‘revolveert’ in de zin dat ontvangsten door de fondsbeheerder opnieuw worden ingezet voor hetzelfde doel. Het betreft participaties en (converteerbare) leningen en de fondsen vereisen soms een private co-financier die mee investeert (tegen dezelfde voorwaarden). Fondsen richten zich in het algemeen vaak op een bepaald thema en op een bepaalde levenscyclusfase en hebben vaste ticket sizes. De duur van de deelneming en moment van terugbetaling wordt vooraf bepaald. De bemoeienis op de bedrijfsvoering blijf beperkt bij leningen; bij participaties wordt er veelal wel meer toezicht gehouden. Revolverende fondsen zijn een mooi instrument om mee te nemen in de (gestapelde) financiering van je onderneming of innovatie.
Venture capital fondsen (VC’s) zijn private investeringsfondsen (equity) bestaande uit private investeerders (Limited partners) die investeren in ruil voor aandelen. Het doel van een VC is het realiseren van (snelle) groei en daarmee de waarde van de onderneming, om zo na enkele jaren met een mooi rendement de aandelen weer te verkopen. VC’s zijn veel gefocust op ondernemingen in een specifieke levensfase of sector – vaak tech-gerelateerd – en ambiëren een snelle groei van de onderneming. Ze brengen naast kapitaal ook kennis en ervaring aan boord, wat erg nuttig kan zijn voor de onderneming. De inbreng van VC’s kan nog wat verder gaan dan bij business angels, bijvoorbeeld met het willen plaatsen van iemand binnen het managementteam of het willen goedkeuren van belangrijke beslissingen. Een goede klik met de VC is essentieel, maar als die aanwezig is dan is het dé partij die jouw onderneming een flinke boost kan geven.
Private equity firms (PE) investeren voornamelijk tegen aandelen, of met een combinatie van aandelen en een lening. PE’s zijn net als VC-fondsen altijd op zoek naar kansrijke proposities, maar investeren in een latere fase. Veel in bewezen ondernemingen in meer gevestigde industrieën, waar ze met een nieuwe groeistrategie of efficiëntieslag waarde kunnen toevoegen. Het uitgangspunt is om met het zittende management als gezamenlijke aandeelhouders de onderneming naar de volgende fase te brengen, waarbij de PE kan helpen met kapitaal, expertise en netwerk. Vervolgens zal de PE doorgaans na circa 5-7 jaar een exit maken, nadat de beoogde groei is gerealiseerd en er waarde is gecreëerd voor de onderneming, waarmee de waardering van de onderneming en dus het rendement op de investering aanzienlijk is gegroeid.
Een aparte vorm van financiering is het strategische partnership. Dit betreft een relatie met een partij in je waardeketen (klant of leverancier) waarmee je samen een sterkere positie in de markt verkrijgt dan als losse entiteiten. In een strategische partnership deel je resources, kan je innovatie stimuleren en schaalvoordelen creëren. Aan de andere kant kan het ook voor een verlies aan controle zorgen en voor een toename van je verantwoordelijkheid. Een strategisch partnership kan worden vormgegeven in een Joint Venture (dochterbedrijf voortkomend uit de twee moederbedrijven), een opkoop of uitwisseling van aandelen (equity strategic alliance) of aangaan van een samenwerking zonder aandelen (non-equity strategic alliance).
Tot slot hebben we aan het eind van de financieringsketen de Initial Public Offering (IPO), ofwel de beursgang van de onderneming. Dit is het moment dat je onderneming is uitgegroeid van start-up tot een succesvolle, gerenommeerde onderneming. Bij een IPO biedt een onderneming zijn te koop aandelen aan op een effectenbeurs, met als doel kapitaal bijen te brengen voor investeringen en groei (en natuurlijk om al je gedane inspanningen te effectueren tot cash). Daarnaast draagt het ook bij aan de naamsbekendheid en heeft het dus een marketingcomponent. Er zitten echter wel een aantal eisen aan het verkrijgen van een beursnotering en nadelen bij een beursgang. Zo dien je de beleggers regelmatig van informatie te voorzien en word je prooi voor vijandelijke overnames. Er zijn speciale effectenbeurzen voor het MKB, zoals de NPEX (Nederlandse Participatie Exchange).
