Tot dat er na de tweede persconferentie twijfels kwamen over de bronnen en uitleg van deze cijfers. Wat bedoelt Ernst precies als hij ‘tot maximaal 15% reductie van besmettingen’ zegt? En had hij voor de vergelijking van de vaccinatiegraad in de samenleving en ziekenhuizen wel appels met appels vergeleken?
Cijfers zorgen lang niet altijd voor duidelijkheid: ze roepen ook vragen en verwarring op. Getallen worden soms gebruikt om zaken mooier te lijken dan ze zijn of juist te verbloemen. Lies, damn lies and statistics. Ook in de circulaire economie zijn cijfers zeer belangrijk om het beleid richting te geven en beoordelen. Want wat zeggen de cijfers op het gebied van afvalinzameling en verwerking ons?
In ‘Afvalland’ is het gebruik van cijfers cruciaal voor het bepalen van het succes van beleid: ingezamelde hoeveelheden, afkeurpercentage, vervuilingsgraad, scheidingspercentage en recyclingspercentage zijn allemaal verschillende maten om succes van afvalinzameling en -verwerking te meten.
Het meest herkenbare getal is natuurlijk ‘100 kg restafval per inwoner per jaar’, oftewel de landelijke doelstelling van het VANG programma, dat gemeenten helpt om de nodige stappen te zetten naar een circulaire economie. Dit is een dusdanig goed communiceerbaar middel gebleken dat menig wethouder en raadslid bekend is met deze beleidsdoelstelling.
Echter, voor het meten van de kwaliteit (zoals de hoeveelheid vervuiling, maar ook de mate van herbruikbaarheid) ontbreekt nog zo’n mooi herkenbaar getal. Waar de doelstelling omtrent hoeveelheid restafval in elk gemeentelijk beleidsdocument te vinden is, is een doelstelling over de kwaliteit van het gescheiden ingezameld afval veelal niet te vinden. Dit terwijl de kwaliteit van met name ingezameld PMD, GFT en textiel een steeds groter issue lijkt te worden. Afvalverwerkers hebben de laatste jaren op verschillende manieren aan de bel getrokken. En flink wat gemeenten hebben door afgekeurd PMD te maken met – soms onverwachte en torenhoge – rekeningen van verwerkers.
Waarom zou een mooi getal wat het beleid omtrent kwaliteit nodig zijn? Het afgelopen jaar hebben we een hoop onderzoeken en evaluaties uitgevoerd voor verschillende gemeenten. Hierin vielen een aantal zaken ons op: er wordt nog beperkt informatie uitgewisseld tussen gemeenten, inzamelaars en verwerkers op het gebied van kwaliteit. Waar een deel van de gemeenten cijfers omtrent kwaliteit – dan hebben we het over afgekeurde hoeveelheden – dezelfde dag nog kan aanleveren, duurt het bij andere gemeenten soms weken voordat deze cijfers boven tabel zijn. Afkeur van PMD komt door het bijkomende kostenplaatje tegenwoordig wel regelmatiger in beeld, maar hoe zit het eigenlijk met de kwaliteit van het ingezamelde textiel?
Er kunnen nog grote stappen gemaakt worden in de informatievoorziening omtrent de kwaliteit van gescheiden afvalstromen. Wellicht dat een ‘kwaliteitsvariant’ op de ‘100kg restafval per inwoner’ ervoor zorgt dat de problematiek van kwaliteit goed begrepen wordt en sterker op de agenda komt. Gemeenten, inzamelaars en verwerkers zullen nauw moeten gaan samenwerken om sturingsinformatie omtrent kwaliteit te genereren: wat is de vervuilingsgraad? Is het afval ingezameld van de ene route meer vervuild dan de andere? Om wat voor vervuiling gaat het? Zegt dit iets over de oorzaken van vervuiling?
Gezien de uitdagingen op het gebied van vervuiling, afkeur en kwaliteit, is het belangrijk dat gemeenten, inzamelaars en verwerkers de juiste cijfers en inzichten bieden. Zo kan er snel en gezamenlijk actie worden ondernomen. De persconferentie van Ernst Kuipers toonde dit eens te meer aan: onduidelijkheid over cijfers staat een effectieve besluitvorming in de weg. Laten we daarom samen zorgen dat we het kwaliteitsprobleem van gescheiden ingezameld afval beter inzichtelijk maken.
Hoe ik dit samen met gemeenten, inzamelaars en verwerkers aanpak? Neem gerust contact met mij op.
